Gezelle, wiens œuvre vandaag als een gezamenlijk volksbezit van Noord en Zuid geëerd én gelezen wordt, heeft eerst langzaam erkenning gevonden. Zijn eerste bundel Dichtoefeningen (1858) werd buiten de kring van zijn West-Vlaamse bewonderaars doodgezwegen. Men had geen oor voor deze oorspronkelijke taal, die zozeer afweek van de gangbare, stijve, verheven dichtertaal. Men vond hem, ook in Vlaanderen, te Vlaams in zijn taalgebruik. Tot Noord-Nederland drong zijn werk niet eens door, al had Alberdingk Thijm in zijn Almanak van 1859 al een van de verzen gepubliceerd, dat vandaag bij ieder bekend is (O 't ruischen van het ranke riet).
Eerst de vernieuwing der Nederlandse poëzie, in Noord-Nederland door De Nieuwe Gids, ia Vlaanderen door Yan Nu en Straks itgezet, schiep een klimaat waarin men aandacht kon hebben voor het zuivere dichterschap vao Gezelle.
Sindsdien is een steeds stijgende bewondering voor de dichter gegroeid; zijn werk werd in bloemlezingen en volledige uitgaven verspreid, en gelezen; dichters en geleerden werkten ieder op hun terrein om zijn werk toegankelijk te maken. Zijn oud-leerling Hugo Verriest en zijn neef Caesar Gezelle publiceerden over het leven van Gezelle. Verwey, Pol de Mont, Frank Baur, Al. Walgrave, Bernard Verhoeven en Henriëtte Roland Holst schreven over de dichter en zijn werk, dat thans over alle geografische en ideologische grenzen heen erkend wordt als een rijk en onvervreemdbaar erfgoed van de gezamenlijke Nederlanden.