De in 1860 verschenen roman Max Havelaar was bedoeld al seen aanklacht tagen toestanden in het toenmalige Nederlands-Indië, en tevens als zelfrechtvaardiging van de auteur, die als ambtenaar bij de beschreven gebeurtenissen betrokken was geweest. Maar bovendien was het boek, dat in vele talen overgebracht werd, het hoogtepunt van onze 19ee-eeuwse literatuur. Met Multatuli, die zich welbewust toelegde op het schrijven van ‘levend Hollands’, en die zich op een zeer directe wijze uitte, zette onze modern literatuur eigenlijk reeds in.